Archeologische resten verdrogen. Monumenten verzakken of beschadigen door storm. Eeuwenoude bomenlanen sterven plotseling af. Kerken overstromen. En onze liefde voor schaatsen (immaterieel erfgoed) kunnen we ook nog nauwelijks beleven. Allemaal gevolgen van klimaatverandering op erfgoed.
Maar waar is het debat in het erfgoedveld? Moeten we geen actie ondernemen om archeologisch erfgoed te beschermen? Of tenminste nadenken hoe we omgaan met verlies?
Een eerste actie
Op 29 maart organiseerde het Platform Klimaat en Erfgoed een bijeenkomst om het gesprek met elkaar te openen. Er waren meer dan 100 mensen! Ook Olaf Stijn, Regioarcheoloog van Het Oversticht was erbij.
Het doemscenario
De insteek was dit keer het doemscenario. Met als doel elkaar aan het denken te zetten. En bewust te maken van wat er komen gaat. Want we moeten ons voorbereiden op verlies van erfgoedwaarde. Ons hiervoor klaarmaken. En dat betekent keuzes maken.
Maar wie maakt die keuzes? En hoe maak je keuzes? Om dat te vergemakkelijken is de discussie NU nodig. Zodat er beleid gemaakt kan worden.
Gouda Atlantis
Gerard de Kleijn is voormalig directeur van museum Gouda. Hij was betrokken bij de film Gouda Atlantis. Waarin mensen moeten diepzeeduiken om de Goudse binnenstad te bekijken. Gouda als onderwaterstad. Als attractie. Hij liet deze video zien:
Archeologische waarde verliezen
Eén ding is nu al duidelijk. Door de verdroging gaat waarde verloren. Archeologisch erfgoed dat nog niet gevonden is, en zich nog in de bodem bevindt. Tot voor kort lag dat er veilig.
Een van de eerste stappen is dat in kaart brengen. Wat gebeurt er in de ondergrond bij droge periodes? Hoe groot is de bedreiging? Wat gaan we ermee doen? Preventief opgraven? De beschermingscriteria in het beleid aanscherpen? Of laten we het verloren gaan?
Het omslagpunt
Met pappen en nathouden kunnen we tot 2050 waarschijnlijk het meeste bovengronds erfgoed beschermen. Tegen overstromingen, extreem weer en droogte. Maar daarna wordt het heel lastig. De wadden, de kwelders zullen misschien wel verdwijnen. Erfgoed in uiterwaarden kan gevaar lopen. Houten funderingspalen kunnen verrotten. Het veranderende klimaat gaat ook impact hebben op ons groen erfgoed.
Er is dus actie nodig:
- Wat is er snel mogelijk?
- Hoe kunnen we alle kennis die er is vertalen naar ideeën en concepten voor in beleid? Ook op de langere termijn?
- Hoe betrekken we het publiek bij deze opgave?
Positieve perspectieven
De veranderende toekomst betekent niet alleen ellende. Tijdens de bijeenkomst werd verandering ook als een kans gezien. Wij kunnen dit aan. We gaan op zoek naar oplossingen, waaraan erfgoed bijdraagt. Want dat er keuzes nodig zijn, staat als een paal boven water.
Bron: Website van het Steunpunt Cultureel Erfgoed Overijssel